Ponad 427 tys. km (według stanu na koniec 2022 r.) – tyle liczy sieć dróg publicznych w Polsce. Dzieli się je na kilka kategorii i klas, na przykład ze względu na funkcjonalność. Co one oznaczają? O czym informują kierowców? Dowiedz się więcej.
Droga: definicja według ustawy
Przeprowadzona w 2022 roku nowelizacja przepisów Prawa o ruchu drogowym zmieniła definicję drogi. Do tej pory zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 110) drogą określano wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.
Aktualnie według Ministerstwa Infrastruktury należy posługiwać się definicją art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych. Określa ona drogę jako budowlę składającą się z części i urządzeń drogi, budowli ziemnych, lub drogowych obiektów inżynierskich, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, stanowiącą całość techniczno-użytkową, usytuowaną w pasie drogowym i przeznaczoną do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, ruchu osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.
Zmiana definicji oznacza, że do drogi wliczają się także inne elementy, np. wały, nasypy, kanały technologiczne, barierki, elementy oświetlania, a nawet znaki drogowe zlokalizowane na trawniku za chodnikiem.
Rodzaje dróg w Polsce
Pod względem prawnym drogi w Polsce dzieli się na drogi publiczne oraz drogi wewnętrzne.
Drogi publiczne
Do dróg publicznych zaliczane są te drogi, z których może korzystać każdy, zgodnie z ich przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w ustawie o drogach publicznych lub innych przepisach szczególnych. Drogi publiczne dzieli się na cztery kategorie i siedem klas, które odpowiadają ich przeznaczeniu oraz wymogom technicznym.
Drogi wewnętrzne
Droga wewnętrzna to typ drogi, który nie zalicza się do żadnej z kategorii dróg publicznych. Nie znajduje się też w pasie drogowym drogi publicznej. Najczęściej są to drogi zlokalizowane na osiedlach, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, drogi dojazdowe do fabryk, centrum handlowego lub nieutwardzone dojazdy do pól. O wjeździe na drogę wewnętrzną może informować znak D-46 z czarnym napisem na białym tle. Jednak nie jest on obowiązkowy. Z kolei znak D-47 z czarnym napisem na białym tle przekreślonym czerwoną kreską informuje o końcu drogi wewnętrznej.
Kategorie dróg publicznych w Polsce
Ze względu na funkcje, jakie dana droga publiczna pełni w sieci drogowej, wyróżnia się cztery ich kategorie.
- Drogi krajowe: wchodzą w skład własności Skarbu Państwa, zarządza nimi Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Są to autostrady, drogi ekspresowe, międzynarodowe, ciągi obwodnic dużych aglomeracji miejskich, gwarantujące spójność sieci dróg krajowych, drogi obronne, alternatywne dla płatnych autostrad oraz drogi dojazdowe do przejść granicznych.
- Drogi wojewódzkie: są własnością samorządu województwa. W ich skład wchodzą drogi łączące miasta, mające znaczenie dla województwa oraz drogi obronne, które nie zakwalifikowano do dróg krajowych.
- Drogi powiatowe: podlegają samorządowi powiatu. Są to drogi dojazdowe, które łączą miasta będące siedzibami powiatów z siedzibami gmin. Stanowią również połączenia dla siedzib gmin między sobą.
- Drogi gminne: należą do samorządu gminy, zarządza nimi wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W ich skład wchodzą drogi lokalne, których nie zalicza się do innej kategorii. Są uzupełnieniem sieci dróg do miejscowych potrzeb dojazdowych. Nie wlicza się tu dróg wewnętrznych.
Ze względu na stopień dostępności dróg publiczny można je podzielić na:
- drogi ogólnodostępne, czyli takie, z których można korzystać bez ograniczeń, bo nie znajdują się na terenie prywatnym lub zamkniętym dla ruchu publicznego;
- autostrady, czyli drogi z dwoma trwale rozdzielonymi jednokierunkowymi jezdniami, na których nie dopuszcza się ruchu poprzecznego. Przeznaczone są wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych;
- drogi ekspresowe: typ drogi o ograniczonej dostępności. Mogą z nich korzystać pojazdy samochodowe. W przeciwieństwie do autostrad mogą być jednojezdniowe, mieć skrzyżowania, węższe pasy ruchu, pobocza i pasy awaryjne.
Techniczne klasy drogi
Każda droga publiczna w Polsce musi spełnić szereg parametrów techniczno-budowlanych określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury. Dzięki temu wiadomo, jakim warunkom powinna odpowiadać droga, by dobrze spełniać swoją funkcję. Klasy drogi oznacza się symbolem literowym lub opisowo.
Obowiązują następujące klasy, zaczynając od tych o najwyższych parametrach technicznych:
- A ‒ autostrada,
- S ‒ droga ekspresowa,
- GP ‒ droga główna ruchu przyspieszonego,
- G ‒ droga główna,
- Z ‒ droga zbiorcza,
- L ‒ droga lokalna,
- D ‒ droga dojazdowa.
Każda kategoria drogi publicznej ma przypisaną odpowiednią klasę.
- Droga kategorii krajowej: standardowo klasa A, S lub GP, w trudnych warunkach dopuszcza się klasę G.
- Droga kategorii wojewódzkiej: standardowo ma klasę G, dopuszcza się klasę GP, a w trudnych warunkach może mieć klasę Z.
- Droga kategorii powiatowej: standardowo otrzymuje klasę Z, ale dopuszcza się też klasę G lub GP, a w trudnych warunkach nawet klasę L.
- Droga kategorii gminnej: standardowo jest to klasa D lub L, ale dopuszcza się klasy Z, G lub GP.
Cechy techniczne dróg zależą od kilku czynników. Głównie od prędkości projektowej, dostępności drogi i natężenia ruchu
Podsumowanie
- Droga to nie tylko pas jezdni, pobocze, chodnik i pas dla rowerów, ale także inne elementy techniczne zlokalizowane w jej obrębie (np. nasypy, barierki lub lampy uliczne).
- W Polsce obowiązuje podział na drogi publiczne (gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe) oraz drogi wewnętrzne.
- Do każdej kategorii drogi publicznej przypisana jest odpowiednia klasa drogi. Oznacza się ją literą lub opisowo: A ‒ autostrada, S ‒ droga ekspresowa, GP ‒ droga główna ruchu przyspieszonego, G ‒ droga główna, Z ‒ droga zbiorcza, L ‒ droga lokalna, D ‒ droga dojazdowa.
- Nad budową i utrzymaniem właściwego stanu dróg czuwa odpowiedni zarządca: Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad dla dróg krajowych, zarząd województwa dla dróg wojewódzkich, zarząd powiatu dla dróg powiatowych, włodarz (wójt, burmistrz lub prezydent) dla dróg gminnych.
