Drogi szybkiego ruchu umożliwiają wygodną jazdę z większą prędkością niż na innych odcinkach. Do tej grupy zalicza się autostrady oraz ekspresówki. Jest ich w Polsce coraz więcej, dlatego warto wiedzieć, czym się dokładnie różnią. Poznaj definicje obu typów dróg oraz dowiedz się, jakie przepisy na nich obowiązują. Przekonaj się, jak jeździć po nich, aby było to komfortowe oraz bezpieczne.
Warto wiedzieć, że Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) w 2024 r. realizuje aż 18 inwestycji w Programie Budowy 100 Obwodnic (PB100). Ich łączna długość ma wynieść 142,7 km, a wartość przekroczyć 3 mld zł. Obwodnice tuż obok autostrad oraz dróg ekspresowych są niezwykle ważnym elementem infrastruktury.
Czym jest autostrada i droga ekspresowa?
Definicję autostrady oraz drogi ekspresowej można znaleźć w Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z tym dokumentem pierwsza z nich to droga publiczna z odpowiednimi oznaczeniami przeznaczona wyłącznie dla pojazdów samochodowych (oprócz czterokołowców), które mogą jechać z prędkością wynoszącą co najmniej 40 km/h.
Z kolei droga ekspresowa to także droga publiczna z oznaczeniami, którą mogą poruszać się wyłącznie pojazdy samochodowe (nie wliczając w to czterokołowców).
Różnica między autostradą a drogą ekspresową
Autostrady oraz drogi ekspresowe na pierwszy rzut oka są do siebie bardzo podobne. Jednak w rzeczywistości występują między nimi istotne różnice. Warto wiedzieć, że wszelkie kwestie związane z projektowaniem dróg w Polsce precyzują następujące akty prawne:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych,
- Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.
Poniżej znajdziesz najważniejsze różnice między autostradą a drogą ekspresową.
Liczba jezdni
Na autostradzie mogą być minimum po dwa pasy ruchu w każdym kierunku. Nie może bowiem to być droga jednojezdniowa. W przypadku ekspresówek jest to dopuszczalne. Tego rodzaju drogi zawsze mają maksymalnie dwa pasy w obu kierunkach, a na niektórych odcinkach możliwe jest zastosowanie także wariantu jednojezdniowego lub 2+1, czyli naprzemiennie dwóch i jednego pasa ruchu. Jest to dopuszczalne wyłącznie poza terenem zabudowy oraz przy inwestycjach, których realizacja została podzielona na etapy. Przykładowe odcinki dróg ekspresowych jednojezdniowych:
- S19 w okolicach Rzeszowa i Kocka,
- S22 Elbląg – Grzechotki.
Trasy szybkiego ruchu mają przede wszystkim zapewniać komfortowe i bezpieczne podróżowanie.
Szerokość pasów i pobocza
To kolejna istotna różnica pozwalająca odróżnić oba typy dróg. W przypadku autostrad dopuszczalne szerokości to:
- 3,75 m – pas ruchu (w wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się 3,50 m szerokości),
- 3 m – pas awaryjny,
- 1,25 m – pobocze.
Dla dróg ekspresowych te parametry wynoszą:
- 3,5 m lub 3,75 m – pas ruchu na drodze dwujezdniowej (w wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się 3,25 m szerokości),
- 2,5 m – pas awaryjny,
- 0,75 m – pobocze.
Szerokość pasa ruchu na drodze jednojezdniowej musi być mniejsza niż suma szerokości obu pasów, ale nie mniejsza niż 3,50 m.
Podczas planowania dróg pod uwagę brane są także prognozy natężenia ruchu. W niektórych miejscach zostaje zachowana rezerwa, która pozwala na ewentualną dobudowę kolejnego pasa, jeśli zaistnieje taka potrzeba.
Węzły
Wjazd na autostradę jest możliwy wyłącznie poprzez węzły rozlokowane co ok. 15 km. Odstęp ten może być mniejszy i wynosić 3-5 km w granicach dużych miast oraz aglomeracji. Węzły mogą znajdować się wyłącznie na przecięciu trasy z drogami klasy A, S oraz GP, a także G w wyjątkowych sytuacjach.
Zupełnie inaczej wygląda kwestia wjazdów i zjazdów z ekspresówek. W przypadku tego rodzaju dróg węzły są rozlokowane co 5 km poza terenem zabudowanym oraz co 3 km w granicach dużych miast i aglomeracji na przecięciu tras klasy A, S oraz GP. Dopuszczalne są także jednopoziomowe skrzyżowania skanalizowane łączące ekspresówki z drogami Z, G oraz GP.
Najważniejsze zasady ruchu drogowego na autostradach
Po autostradzie mogą przemieszczać się wyłącznie samochody oraz motocykle. Niedopuszczalny jest ruch:
- pieszych,
- jednośladów (m.in. rowerów, motorowerów, hulajnóg elektrycznych),
- ciągników,
- wozów konnych.
Jest to związane głównie z tym, że minimalna dopuszczalna prędkość na takiej drodze to 40 km/h. Z kolei maksymalna to 140 km/h. Inne najważniejsze zasady obowiązujące na autostradach dotyczą:
- ruchu odbywającego się prawym pasem, gdzie lewy służy do wyprzedzania,
- zakazu zatrzymywania się z wyjątkiem miejsc do tego przystosowanych (Miejsc Obsługi Podróżnych),
- zakazu cofania oraz zawracania także w miejscach poboru opłat.
W przypadku awarii pojazdu należy zatrzymać go na pasie awaryjnym, włączyć światła awaryjne i opuścić go od strony pasażera. Należy także oznaczyć go trójkątem ostrzegawczym oraz wezwać pomoc. Do chwili jej przyjazdu należy poczekać za barierkami ochronnymi.
Pamiętaj! Na autostradzie jest zabronione holowanie. Mogą to robić wyłącznie oznakowane pojazdy do pierwszego zjazdu lub do najbliższego MOP-u.
Jak bezpiecznie jeździć po drogach ekspresowych?
Tak samo, jak w przypadku autostrad również po drogach ekspresowych nie mogą poruszać się jednoślady, ciągniki, zaprzęgi konne oraz piesi. Przepisy prawa określają maksymalną dopuszczalną prędkość na odcinkach dwujezdniowych na 120 km/h, a jednojezdniowych – 100 km/h. Co ważne, na ekspresówkach nie obowiązują minimalne prędkości.
Na takich drogach nie można również zawracać, cofać oraz zatrzymywać się w niewyznaczonych miejscach. Na ekspresówkach można jednak holować inny pojazd z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.
Aktualny stan autostrad i dróg ekspresowych w Polsce
Zgodnie z informacjami podawanymi przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad na początku maja 2024 r. w Polsce jest 5 117,1 km dróg szybkiego ruchu, w tym:
- 1 849,2 km – autostrady,
- 3 267,9 km – drogi ekspresowe.
Aktualnie realizowanych jest 89 zadań w ramach Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych 2023 o łącznej długości 1 221,8 km. Na kolejne 29 zadań na budowę odcinków dróg o długości 365,6 km trwają przetargi.
Podsumowanie
- Autostrady oraz drogi ekspresowe to drogi publiczne z odpowiednimi oznaczeniami przeznaczone dla ruchu pojazdów samochodowych bez czterokołowców. Jednak po pierwszych z nich mogą się poruszać te, które są w stanie jechać z prędkością wynoszącą co najmniej 40 km/h.
- Różnice między autostradami a drogami ekspresowymi dotyczą przede wszystkim liczby jezdni, minimalnej szerokości, a także rozmieszczenia węzłów.
- Po autostradach mogą poruszać się tylko samochody i motocykle. Zabroniony jest ruch jednośladów, ciągników, wozów konnych oraz pieszych.
- Minimalna dopuszczalna prędkość na autostradzie wynosi 40 km/h, a maksymalna – 140 km/h.
- Na autostradzie i drodze ekspresowej nie można m.in. zawracać, cofać oraz zatrzymywać się poza miejscami do tego wyznaczonymi.
- Maksymalna prędkość na drodze ekspresowej jednojezdniowej to 100 km/h, a dwujezdniowej 120 km/h.
- Holowanie jest dopuszczalne na ekspresówkach, a zabronione na autostradach
