Często nieświadomie, czasami z niewiedzy, innym razem z premedytacją – wymuszenie pierwszeństwa to jedno z najczęściej popełnianych wykroczeń na drodze. Co na jego temat mówią przepisy? Na kim i gdzie można wymusić pierwszeństwo? Jaki mandat grozi za popełnienie takiego czynu? Dowiedz się więcej.
Co to jest wymuszenie pierwszeństwa? Definicja
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami kierujący pojazdem w ruchu drogowym musi zachować ostrożność, stosować się do znaków i sygnalizacji świetlnej oraz poruszać tak, by nie doprowadzać do gwałtownego hamowania. Kiedy jednak w trakcie jazdy zmusi innego kierującego pojazdem na drodze z pierwszeństwem do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo do zatrzymania się, lub istotnej zmiany prędkości, dochodzi do wymuszenia pierwszeństwa. Ta sama sytuacja dotyczy pieszego, na którym kierowca wymusi zatrzymanie się, zwolnienie lub przyspieszenie kroku.
Przepisy zatem określają wymuszenie pierwszeństwa jako czyn, który zmusza innego użytkownika ruchu drogowego (kierowcę lub pieszego), który ma pierwszeństwo przejazdu lub przejścia, do wykonania jednej z trzech czynności:
- istotnej zmiany prędkości (zwolnienia lub przyspieszenia),
- zmiany pasa ruchu,
- zatrzymania się.
Gdzie można wymusić pierwszeństwo?
Jeśli chodzi o wymuszenie pierwszeństwa na innym kierującym pojazdem, to najczęściej dochodzi do tego na skrzyżowaniu. Dlaczego? Ponieważ kierowcy:
- nie obserwują znaków pionowych i poziomych;
- ignorują lub błędnie interpretują polecenia kierującego ruchem;
- nie stosują się do sygnalizacji świetlnej (np. wjeżdżają na pomarańczowym świetle);
- nie znają zasady prawej ręki, zwłaszcza na nieoznaczonych skrzyżowaniach równorzędnych (pierwszeństwo ma pojazd nadjeżdżający z prawej strony, a w przypadku skrętu w lewo także jadący z naprzeciwka na wprost lub skręcający w prawo).
Poza tym do wymuszenia pierwszeństwa przez kierujących pojazdami bardzo często dochodzi:
- na rondzie: zwłaszcza na takim, gdzie brakuje znaku A-7 (ustąp pierwszeństwa) oraz z więcej niż jednym pasem ruchu. W pierwszej sytuacji należy przepuścić pojazdy wjeżdżające na rondo, a w drugiej tym, które znajdują się po zewnętrznej stronie ronda (reguła prawej ręki).
- podczas zmiany pasa ruchu: kiedy kierowca nie przepuszcza pojazdów, które poruszają się pasem, na który on chce wjechać.
- na przejściu dla pieszych: gdy kierujący pojazdem nie przepuści pieszego, który wchodzi na przejście lub już się na nim znajduje.
- podczas wyprzedzania: jeżeli w czasie wyprzedzania kierujący źle wybierze moment lub błędnie oszacuje czas potrzebny na ten manewr i zmusi pojazd jadący z naprzeciwka do zwolnienia;
- na przejeździe dla rowerzystów i drodze dla rowerów: kierujący pojazdem musi zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerzyście, który porusza się drogą dla rowerów lub przejeżdża w miejscu wyznaczonym dla tego ruchu.
Co grozi za wymuszenie pierwszeństwa?
Przepisy nie są łaskawe dla kierowców, którzy dopuszczają się wymuszania pierwszeństwa na innych kierujących pojazdami lub na pieszych. Zgodnie z kodeksem wykroczeń osoba, która nie zachowa należytej ostrożności i spowoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. Do złamania zachowania należytej ostrożności zalicza się między innymi wymuszenie pierwszeństwa.
Wymuszenie pierwszeństwa – mandat a sytuacja na drodze
Kierujący pojazdem może wymusić pierwszeństwo na innym uczestniku ruchu drogowego w różnych sytuacjach. Za taki czyn skierowany wobec innego pojazdu na drodze grożą mandaty i punkty karne w wysokości:
- 350 zł i 6 punktów karnych za wymuszenie pierwszeństwa na skrzyżowaniu;
- 300 zł i 5 punktów karnych za wymuszenie pierwszeństwa na drodze;
- 250 zł i 5 punktów karnych za nieustąpienie pierwszeństwa podczas włączania się do ruchu;
- 100 zł i 4 punkty karne za niedostosowanie się do znaku B-31 (pierwszeństwo dla nadjeżdżających z naprzeciwka).
Piesi i wymuszenie pierwszeństwa
Kierowca, który nie ustąpi pierwszeństwa pieszemu i wymusi na nim zatrzymanie się, zwolnienie lub przyspieszenie kroku, podlega dużo poważniejszym konsekwencjom. Mandaty są wyższe, a i punktów karnych jest więcej. Sytuacje, w których może dojść do wykroczenia wobec pieszych, obejmują m.in.
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, który znajduje się na pasach lub wchodzi na przejście dla pieszych: mandat 1500 złotych i 15 punktów karnych;
- wyprzedzanie na przejściu dla pieszych lub przed nim: mandat 1500 złotych i 15 punktów karnych;
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, który przechodzi na skrzyżowaniu, kiedy kierujący skręcił w drogę poprzeczną: mandat 1500 złotych i 12 punktów karnych;
- omijanie pojazdu, który zatrzymał się, by przepuścić pieszego na pasach: mandat 1500 złotych i 15 punktów karnych;
- złamanie zakazu wyprzedzania na skrzyżowaniu: mandat 1000 złotych i 10 punktów karnych;
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu podczas jazdy wzdłuż chodnika, po drodze dla pieszych, w strefie zamieszkania: mandat 1500 złotych i 8 punktów karnych;
- nieustąpienie pierwszeństwa osobie niepełnosprawnej lub o zauważalnej ograniczonej sprawności ruchowej: mandat 1500 zł i 15 punktów karnych.
W przypadku nieprzepuszczania pieszego na pasach za ponowne wykroczenie (recydywę) popełnione w ciągu dwóch lat stawka mandatu wzrasta dwukrotnie (czyli 3000 złotych).
Warto również pamiętać, że jeżeli w wyniku wymuszenia pierwszeństwa na innym pojeździe lub pieszym dojdzie do kolizji, lub wypadku, kara będzie jeszcze wyższa.
Podsumowanie
- Pierwszeństwo można wymusić na innym kierowcy lub pieszym.
- Do wymuszenia pierwszeństwa dochodzi, gdy uczestnik ruchu drogowego, który ma pierwszeństwo na drodze, musi zmienić pas ruchu lub zatrzymać się, lub znacząco zmienić prędkość poruszania się (zwolnić lub przyspieszyć).
- Wymuszanie pierwszeństwa najczęściej odbywa się na skrzyżowaniu, na rondzie, podczas zmiany pasa ruchu, wyprzedzania i na przejściu dla pieszych.
- Skutkiem wymuszenia pierwszeństwa może być mandat i punkty karne, a także spowodowanie wypadku.
- Za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu grożą bardzo wysokie mandaty. 1500 zł i 8 punktów karnych to najniższa kara przewidziana w taryfikatorze mandatów.
